قوشته‌په‌

بەرێوبەرایەتی ناحیەی قوشتەپە سەر بە قایمقامیەتی قەزای دەشتی هەولێرە و کۆی گشتی گوندەکانی 59 گوندە ،ژمارەی دانیشتوانی 26354 کەسن

مێژوویی دروست بوونی قوشتەپە بۆ سەردەمی عوسمانییەكان دەگەرێتەوە، ناوەی قوشتەپە ناوێكی توركییە كە لە دووبەش پێك دێت ئەویش (قوش ) لە گەڵ (تەپە) واتە گردی چێشكە، كە پێشتر ئەو گردە بۆ چاودێری كردنی رێگایەكان و هەروەها وەك نیشانەیەك بۆ رێبوارەكان بۆ دیاركردنی رێگاكان بە كارهاتووە , گردی لەم شێوەیە لە سنوری ناحیە قوشتەپە زۆرن, عوسمانیەكان یەكەم جار لە قوشتەپە باڵەخانەێكیان دروست كرد كە پێیان دەگوت ( قشلە ) دواتر كردیان بە (مركزی پۆلیس) و (مأمور مركز) لەو مەركەزە دادەنیشت كەخۆی و ماڵی لە گوندی قوشتەپە بوو, دوواتر بە هۆی هاتنی گوندنشینانی دەوروبەری قوشتەپە بۆ ناو قوشتەپە بە تایبەت دانیشتوانی گوندی گردمەلا ئەمەش وای كرد كە ژمارەی دانیشتوانی قوشتپە زیادتر بكات تا كۆتایی ساڵی پەنجاكان, لە ساڵی 1959 قوشتەپە كرا بە ناحیە سەربە پارێزگای هەولێر, و دووری ناحیەی قوشتەپە لە سەنتەری شاری هەولێر نزیكەی 19 كلم دەبێت، بە هۆی بەرفراوانی قوشتەپە ژمارەیكی زۆری گوندی دەكەوێتە سنوری قوشتەپە كە ژمارەیان 58 گوند و بەسەر 55 كەرتدا دابەش بووینە . لە سنوری ناحیەی قوشتەپە تەنها بەرێوەبەرایەتی ناحیەی قوشتەپە هەیە, بەڵام ژمارەێكی زۆر لە بنكە و فەرمانگەی حكومی هەن كە دەتوانین لەم خشتەی خوارەو ناوی بنكە و فەرمانگەكان لەگەڵ ناوی بەرێوەبەركان بخەینە روو .

مێژووی بەرێوبەرایەتی ناحیەی قوشتەپە:

سەبارەت بەو رووداوە مێژوویانەی كە بەسەر ناحیەی قوشتەپە دا هاتوونە , ناحیەی قوشتەپە وەك گشت شار و شارۆچكەكانی دیكەی هەرێمی كوردستان بێبەش نەبووە لەو روداوە و كارەساتانەی كەبەسەر میلەتی كوردا هاتوونە بەدەست ئەو رژێمە یەك لەدوایەكانەی كە حوكمی ولاتَی عێراقیان دەكرد. هەروەها لەساڵی حەفتاكان و لەسەرەتای هەشتاكان گەورەترین كارەساتی مێژووی كە دەرحەق بە میلەتی كورد كرا لە ناحیەی قوشتەپە بوو، ئەویش ئەنفالكردنی هەشت هەزاری بارزانی بوون لە قوشتەپە و لەگەڵ ئەوەش لەكاتی دەست پێ كردنی شەڕی عێراق و ئێران ناحیەی قوشتەپە بێبەش نەبوو لە بوردومان كردنی لەرێگای فرۆكە جەنگیەكانی وڵاتی ئێرانەوە ,بەتایبەت بۆردومانكردنی خێوەتگای بارزانی یە كان لە كومەڵگەی قودس كەئیستا بە كومەڵگەی كاوە نراوە. وە لە كوتایی سالانی هەشتایە كان بە تایبەت لەسالانی 1987 و 1988 حكومەتی بەعسی لە ناو چوو دەستی كرد بە تیكدانی گوندەكانی سنوری قوشتەپە و دەربەدەركردنی دانیشتوانی گوندەكان لەسەر ماڵ و حاڵی خۆیان بەمەش زیانەكی زۆر لە گشت روێكەوە بە گوندنیشینان كەوت، لەسەرەتای ساڵی نەوەتەكان لەگەڵ دەست پێكردنی كۆڕەوە ملیونیەكەی بەهاری 1991 شارۆچكەی قوشتەپە وەك گشت بەشەكانی دیكەی هەرێمی كوردستان بۆ قبول نەكردنی ژێردەستی و رەتكردنەوەی حوكمی زۆرداری بۆ بەدەستهێنانی خۆ بەڕێوەبەری, ماڵ و حاڵی خۆیان بەجێ هێشت بەرەو سنورەكانی وڵاتی ئێران و توركیا كۆڕەویان كرد، ئەمەش نەهامەتییەكی گەورەبوو بۆ مللەتی كورد بەگشتی و قوشتەپە بەتایبەتی.
ناحیەی قوشتەپە (18) فەرمانگەی هەیە بۆ راپەراندنی كاروو باری هاووڵاتیان. وە لەرووی ئیداریەوە سەر بە قائیمقامیەتی قەزای دەشتی هەولێرە

جوگرافیایی بەرێوبەرایەتی ناحیەی قوشتەپە

ناحیەی قوشتەپە لەرووی هەڵكەوتەی جوگرافیەوە دەكەوێتە باشوری شاری هەولێر و لە رۆژهەڵاتەوە بە زنجیرە چیای دیدەوان دەورەداوە و لە روژئاواوە بە زنجیرە زورگێك دەورە دراوە كە بەزورگەزراو ناونراوە, و لە باشورەوە سنوری لەگەڵ سنوری ناحیەی پردێ یە . هەڵكەوتەی جوگرافی قوشتەپە وای كردووە كە شوێنیكی گرنگی هەبێت بە تایبەت لەرووی هاتووچۆوە، چونكە رێگای سەرەكی هاتووچۆی زۆر بەناو ناحیەی قوشتەپە دا دەڕوات ئەمەش وای كردووە گەشت كردن بۆ پارێزگاكانی دیكەی وەك كەركوك , سلیمانی تەناتەت موسلیش كە بەرێگای شارۆچكەی مەخمورە ، كە دەتوانێت بە ئاسانی گەشتی بۆ بكەن. ئەمەش وای كردووە كە سودێكی ئابوری زۆری بۆ ناحیەی قوشتەپە هەبێت .

سنوری بەرێوبەرایەتی ناحیەی قوشتەپە لەرووی توبۆگرافیەوە دوو جۆرە

أ – زەوی دەشتایی
ب _ زەوی زورگ كە هەندێك لەو زورگانە زەوی بەردەلانە و بۆ كشتوكال ناشیت، بەڵام وەك لەوەڕ بۆ مەرومالات بەكاردێت.

رێژەی باران بارین لە سنوری ناحیەی قوشتەپە لە ساڵی 1990 وە لە داكشان دایە و ساڵانە لەنێو 170 ملم تا 300 ملم دایە , بە تایبەت لە مانگەكانی شوبات و ئادار رێژە كە لە كەمبوون دایە ..
:باری ئابووری بەرێوبەرایەتی ناحیەی قوشتەپە

ناحیەی قوشتەپە ژمارەیەكی زوری دانیشتوانی هەیە و رێژەی گەنج و خوێندەوار لەنێو دانیشتوانەكەی دا رێژەیەكی بەرچاوە ئەمەش وای كردووە كە توانایی مرۆیی لەسنوری قوشتەپە بەرچاوبێت , بەڵام لەگەڵ ئەمەشدا رێژەیەكی زۆری ئەو گەنجانە بێ كارن پێویسیان بە ئاوەردانەوەیەكی جدی هەیە بۆ ئەوەی بە كاریان بخرێت ئەوە توانیانەیان بەفیرۆ نەڕوات.
.
لەڕوی سامانی ئاژەڵی و روەكی و بەروبوومی كشتوكاڵی ناحیەی قوشتەپە لەبەر ئەوەی ژمارەیەكی زۆر گوندی لە سنورەكەی دایە و بە هۆی بوونی دەشتایێكی زۆر بەرفراوان و بە پیت و بوونی دوو زنجیرە زورگ كە لە دەوری سنوری ناحیەن، بوونی ئاوی ژێرزەوی ئەمەش وایكردوە لەڕووی كشتوكاڵی و سامانی ئاژەڵی و رووەكی گرنگیەكی زۆری هەبێت . سالانە بەرهەمێكی زۆری گەنم جو بەرهەم دەهینێت. لەڕوی ئاژەڵداریەوە كوندنشینەكان زۆربەیان ئاژەڵداری دەكەن بۆ بژێوی ژیانی خۆیان , چەندین پروژەی پەلەوەڕ و ماسی و ئاژەڵداری لە سنوری ناحیە قوشتەپەدا هەن , كە دەورێكی گرنگیان هەیە لە پڕكردنەوەی پێداویستی بازاری ناوخویی هەرێم , ئەگەر لەلایەن حكومەتی هەرێمەوە گرنگی زیاتر پێ بدرێت بەر هەمی زۆرتر دەبێت، بەڵام لەرووی سامانی سروشتیەوە ناحیەی قوشتەپە وەك بەشەكانی دیكەی هەرێمی كوردستان سامانی سروشتی دەولەمەندە، بەڵام تا ئیستا سود لەسامانی سروشتی وەرنەگیراوە بەتایبەت لە دەرهێنانی نەوت
باری کۆمەڵایەتی بەرێوبەرایەتی ناحیەی قوشتەپە :

لەڕوی باری ئایینیەوە دانیشتوانی قوشتەپە بەگشتی موسولمَانن، و لە مەزهەبی سونەن تەنیا ئەو كەسانە نەبێت كە لە ناو ئەو پرۆژە و كارگانەدا كاردەكەن كە ئەوانیش بیانین لە سەر ئایینی جۆراو جۆرن وەك ( دیان , ئێزدی , هندوس هتدد.

سەبارەت بە ژمارەی پیاو ئافرەت و مندال دەتوانین لەم خشتەی خوارەوەدا رێژەكان بخەینە روو
ژمارەی گشتی دانیشتوانی قوشەپە 26315 نێر : 13138 مێ : 13177
ژمارەی دانیشتوانی ناحیە و كومەڵگاكان 14648 نێر :7309 مێ : 7339
ژمارەی دانیشتوانی گوندەكان 11667 نێر : 5829 مێ :5838

وێنەی بنكەی پۆلیسی قوشتەپە بە پێی مێژووی ناحیەی قوشتەپە
قشلەی قوشتەپە كە لەسەردەمی عوسمانی یەكان بنیادنراوە

بنكەی پۆلیسی نوێی قوشتەپە

وێستگەی نوێی كارەبای قوشتەپە

هۆڵەكانی پاككردنەوەی گەنم و جۆی هۆبەی كشتوكاڵی قوشتەپە

پرۆژەی دروستكردنی باڵەخانەی بانك

پرۆژەی دروستكردنی باڵەخانەی فەرمانگەی ئاگركوژێنەوەی قوشتپە

هۆلی بۆنەكانی قوشتەپە

باڵەخانەی ناوەندی وەرزش و لاوانی قوشتەپە

یاریگای توپی پێی قوشتەپە

پڕوژەی جووت سایدی 30 مەتری قوشتەپە

ژمارەی گوندەكان و ژمارەی دانیشتوانی هەر گوندێك و ساڵی تێكدان و راگواستنی و ساڵی ئاوەدان كردنەوەی

ژ	ناوی گوند	ژدانیشتوان	ساڵی تێکدان	ساڵی ئاوه‌دان كردنەوە
1	مورتكەیشهاب	602	1987	1988
2	چێلەبەشە	34	1987	1988
3	گۆسكە	227	1987	1988
4	كەردز	362	1987	1988
5	ئازیانە	57	1987	1988
6	دووشیوان	250	1987	1988
7	برایم لەك	307	1987	1988
8	قولتەپە رەشید	135	1987	1988
9	كانی بزرە	203	1987	1988
10	چالە گردەلە	78	1987	1988
11	بیرەعارەبان	33	1987	1988
12	ئومەرمامە	42	1987	1988
13	گردمەلا	601	1987	1988
14	پلینگە	56	1987	1988
15	گۆمەگڕو	39	1987	1988
16	قوچەبلباس	921	1987	1988
17	سۆفی برایم	198	1987	1988
18	پۆڕیجە	161	1987	1988
19	قازیخانە	158	1987	1988
20	میرەكانی خدر	103	1987	1988
21	دولەزەی ناوەند	79	1987	1988
22	گردلانكەی مجید	93	1987	1988
23	گردلانكەی سعید	49	1987	1988
24	حسن موترب	49	1987	1988
25	سێبیران عەدۆ	272	1987	1988
26	دۆلەبەكرە	221	1987	1988
27	رولكە	111	1987	1988
28	قولتەپە یابە	375	1987	1988

ژمارەی گوندەكان و ژمارەی دانیشتوانی هەر گوندێك و ساڵی تێكدان و راگواستنی و ساڵی ئاوەدان كردنەوەی

ژ	ناوی گوند	ژ.دانیشتوان	ساڵی تێکدان	ساڵی ئاوه‌دانکردنه‌وه‌
29	سێقوچان	99	1987	1988
30	مێرخوزار	152	1987	1988
34	سۆربەش خدر	149	1987	1988
35	گەڕەشێخان	139	1987	1988
36	شێخانان	276	1987	1988
37	تەتەراوە	77	1987	1988
38	شەمزیناوە	101	1987	1988
39	دوكەلە	254	1987	1988
40	ئیلنجاغ	170	1987	1988
41	قەرەچناغە	526	1987	1988
42	دولەزەی گەورە	63	1987	1988
43	قورشاغلو	424	1987	1988
44	قۆپەقران	197	1987	1988
45	كەرزۆر	70	1987	1988
46	مەخشومە	24	1987	1988
47	عەلیاوە گردەشین	37	1987	1988
48	قەشقە	224	1987	1988
49	پەلكانە	0	1987	1988
50	خوڕخوڕ	87	1987	1988
51	سێنالە	74	1987	1988
52	ئۆمەراوەی بچوك	113	1987	1988
53	هەمزەكۆر	402	1987	1988
54	دووگردكان	403	1987	1988
55	باشتەپە	245	1987	1988
56	گردەسۆر	318	1987	1988
57	هەیتەكوژ	53	1987	1988
58	عەلیاوە مەردان	403	1987	1988
59	شێراوە-پردێ	398	1987	1988
60	قوشتەپە	337	1987	1988
61	میرەكانی شێخ	29	1987	1988
62	دووكەلە	1987	1988